Συνέντευξη στα «Νέα» (Πάνος Γεραμάνης)
1.- Πώς νοιώθει σήμερα στα 80 χρόνια του ο Μίκης Θεοδωράκης ως μουσικός και ως άνθρωπος; Αυτό το πολύπλευρο και μεγαλόπνοο έργο του έχει βρει την πρέπουσα ανταπόκριση και την ουσιαστική αφομοίωσή του από τις μάζες;
Μ.Θ. Σε σχέση με ό,τι έγινε ως τώρα, δεν μπορεί παρά να είμαι ικανοποιημένος. Και για τους στόχους μου ως πολίτη και για την απήχηση του έργου μου ως συνθέτη. Σε σχέση όμως με ό,τι θα μπορούσε και θα έπρεπε (κατά τη γνώμη μου) να γίνει, νοιώθω μέσα μου έναν βαθύ πόνο, πίκρα και απογοήτευση. Γιατί βιώνοντας από κοντά τις προσπάθειες και τις θυσίες του ελληνικού λαού στα τελευταία 60 χρόνια, πιστεύω ότι δώσαμε πολλαπλάσια απ’ όσα τελικά αξιωθήκαμε να έχουμε. Ενώ κι εγώ ως συνθέτης παρήγαγα έργο επίσης πολλαπλάσιο απ’ αυτό που μπόρεσε (ή που άφησαν...) να φτάσει ως το πλατύ ελληνικό κοινό. Πάντως τελικά πρέπει να πω ότι νοιώθω όμορφα, γιατί το κύριο, δηλαδή η σχέση μου με τους έλληνες είναι βαθειά και ουσιαστική. Τουλάχιστον μου αναγνωρίζουν τις ... καλές μου προθέσεις, ακόμα και όταν με τις επιλογές μου στεναχωρούσα κατά καιρούς μερικούς...
2.- Από τα παιδικά σου χρόνια μέχρι σήμερα έχεις ζήσει πολυτάραχες περιόδους με συγκλονιστικά γεγονότα. Πώς κατόρθωνες πάντα με τρόπο μοναδικό και αληθινό να συνδυάζεις τις ιδιότητες του μουσικού, του αγωνιστή, του πολιτικού και γενικώς του κοινωνού προς τις μάζες;
Μ.Θ. Γιατί απλούστατα υπήρξα πάντοτε γνήσιος και αληθινός. Δεν καταδέχτηκα ποτέ να πω ψέματα, να βάλω ξένα προσωπεία, να κολακέψω ή να παρακαλέσω. Δεν ζήτησα ποτέ από κανέναν τίποτα. Κι όλα αυτά τα έκανα όχι τόσο από καθήκον και μόνο, αλλά γιατί βασικά με ευχαριστούσαν. Ιδιαίτερα χαιρόμουν τις μεγάλες δυσκολίες, τα αδιέξοδα, τους κινδύνους, τα διλήμματα. Τότε που θα έπρεπε να πάρω κρίσιμες και επικίνδυνες αποφάσεις. Και κυρίως να τις πάρω μόνος, με πλήρη και απόλυτη προσωπική ευθύνη. Ένοιωθα τότε σαν να είχα φτερά και να πετούσα ελεύθερος ενάντια σε ανέμους, σε θύελλες και σε ... τσουνάμια. Με λίγα λόγια έζησα όπως ακριβώς το σχεδίασα από τα εφηβικά μου χρόνια να ζήσω: Ελεύθερος!
3.- Ποια γεγονότα και ποιοι λόγοι σε οδήγησαν προς τα τέλη της δεκαετίας του ΄50 να ασχοληθείς και να προσφέρεις τόσα πολλά στο λαϊκό τραγούδι;
Μ.Θ. Οι γονείς μου με δίδαξαν να αγαπώ την Ελλάδα και να κάνω πάντοτε το χρέος μου απέναντί της. Απ’ την άλλη μεριά η φύση με προίκισε με την ανάγκη να τραγουδώ και να κάνω μουσική. Κι αυτά τα τρία βασικά στοιχεία με συνόδεψαν και με συνοδεύουν από την πρώτη στιγμή που συνειδητοποίησα ποιος είμαι, πού είμαι και γιατί είμαι. Έτσι μπορώ να πω ότι άρχισα να κάνω πολιτική και μουσική από τα 12 χρόνια μου, τότε που έγραψα το πρώτο μου τραγούδι και οργάνωσα την πρώτη ομάδα των συμμαθητών μου για ευγενείς στόχους.
Στην δεκαετία του ΄50 και μετά, συνέβη να γίνω γνωστός. Όμως θεωρώ κορύφωση της πολιτικής και μουσικής μου δραστηριότητας όσα έκανα και όσα έγραψα-συνέθεσα στην προηγούμενη δεκαετία ως ανώνυμος πολίτης-συνθέτης.
Όταν λ.χ. στην περίοδο της κατοχής και των Δεκεμβριανών υπήρξα στην Αθήνα παρτιζάνος. Όταν με πήγαν δυο φορές εξορία στην Ικαρία και στη συνέχεια στην Μακρόνησο. Και όταν στα 1948, ανάμεσα σε δυο εξορίες αγωνιζόμουν παράνομα στην φοβερή Αθήνα του εμφυλίου, κυνηγημένος σαν αγρίμι, χωρίς στέγη και τροφή. Και εν τούτοις μέσα σ’ αυτή τη θύελλα δεν υπήρξε στιγμή που να μη γράψω μουσική. Και μάλιστα από ορισμένες πλευρές, την καλλίτερη από ό,τι έγραψα έως τώρα. Έργα συμφωνικά για μεγάλη ορχήστρα είτε έργα μουσικής δωματίου. Κι όλα αυτά μόνο με την σκέψη μου, χωρίς καμμία βοήθεια, χωρίς πιάνο φυσικά, αφού εκεί που βρισκόμουν παράνομος και κυνηγημένος είτε εξόριστος στα χωριά της Ικαρίας είτε τέλος στην σκηνή της Μακρονήσου, δεν μπορούσα να έχω τέτοιες πολυτέλειες. Κι αυτά όλα τα έκανα και τα έγραψα με την σκέψη μου στον ελληνικό λαό. Που επί τέλους μερικά από αυτά θα τα γνωρίσει για πρώτη φορά χάρη στις επετειακές συναυλίες που θα γίνουν στο Μέγαρο και αλλού.
4.- Σε παλιότερες συνομιλίες μας είχες τονίσει ότι για να γίνει ένα πολιτικό σύστημα, πρέπει απαραιτήτως να στηριχθεί σε ανθρώπους με συνείδηση. Τα τελευταία 15 χρόνια, μετά τις συνταρακτικές μεταβολές, πιστεύεις πως υπάρχουν κοινωνίες με τέτοιους ανθρώπους;
Μ.Θ. Νομίζω ότι στην εποχή της Χούντας –που βάσταξε επτά ολόκληρα χρόνια- άρχισε η μεγάλη απαξίωση των πνευματικών και ηθικών μας αξιών. Με όπλο τον άκρατο λαϊκισμό ξεκίνησε το ροκάνισμα κάθε ωραίου και αληθινού που είχαν κατορθώσει να χαρίσουν στον λαό μας οι προηγούμενες γενιές.
Γυρίζοντας στην Αθήνα μετά το 1974 πιθανώς να ήμουν ο μόνος που έθεσα σαν πρώτο στόχο για την νέα εθνική πολιτική τον Πολιτισμό. Έκανα συναυλίες, εκδηλώσεις, δηλώσεις, πρωτοβουλίες με αποκορύφωμα το ΚΙΝΗΜΑ Πολιτισμού και Ειρήνης που ιδρύσαμε μαζί με τον Ανδρέα Λεντάκη. Όμως κανένα κόμμα, καμμιά εφημερίδα, κανένας Δήμος είτε άλλη μαζική οργάνωση δεν είχε συνειδητοποιήσει τον κίνδυνο.
Έτσι το αποτέλεσμα ήταν να περάσει και να δεσπόσει ακέραιος στην νέα εποχή ο σάπιος κόσμος και οι σάπιες νέες «αξίες» και «αισθητικές» της εποχής της Χούντας. Σαν ένα παλιρροιακό κύμα, σαν ένα τσουνάμι ήρθε και τα σκέπασε όλα έως σήμερα. Όσοι επιζήσαμε είναι γιατί άλλοι σκαρφαλώσαμε στις κορυφές των δέντρων και άλλοι γιατί είμαστε πιασμένοι από κορμούς δέντρων περιμένοντας στο μέσον του πελάγου όπως ο μικρός της Σριλάνκα να μας γλιτώσει κανένα ... ιαπωνικό πλοίο.
5.- Με ποιους τρόπους θα μπορούσε σήμερα στην Ελλάδα να αντιμετωπισθεί η εισβολή της υποκουλτούρας, η χυδαιότητα και ο λαϊκισμός που πλήττουν τον πολιτισμό;
Μ.Θ. Η κατάσταση είναι δύσκολη για μας, γιατί όπως είπα η υποκουλτούρα δεν ήρθε μόνο απ’ έξω αλλά κυρίως από μέσα και φοβάμαι ότι έχει διαβρώσει τον «οργανισμό» της πλειοψηφίας του λαού μας και μάλιστα βλέπω τα πράγματα να γίνονται ολοένα και πιο άγρια... Άλλωστε και αν ακόμα κλείσουμε τα μάτια, η τηλεόραση είναι πανταχού παρούσα, για να μας θυμίζει και να μας δείχνει ποιοι είμαστε. Όχι, δεν βλέπω στον ορίζοντα καμμιά διέξοδο.
ΔΕΙΤΕ/ΑΚΟΥΣΤΕ/ΔΙΑΒΑΣΤΕ
-
130 ΠΟΙΗΜΑΤΑ
12.02.2014
Δεληβοριά - Δεληβοριά
Δεληβοριά, Δεληβοριά
σε πήραν πάλι τα πουλιά
σε Δύση και σ’ Ανατολή
δεν θα βρεθεί, δεν θα βρεθεί
αγάπης πόνος πιο πικρός..... -
78 ΑΡΘΡΑ
06.08.2016
Άρθρο Μίκη Θεοδωράκη
Επειδή στο προηγούμενο άρθρο μου («Απάντηση Μίκη Θεοδωράκη» 28.7.2016) μίλησα για «ένοπλο αγώνα» ως στόχο του ΠΑΜ, θα ήθελα να αναφερθώ εδώ πιο συγκεκριμένα στο πώς προσπαθούσαμε να προετοιμαστούμε κι εμείς αλλά και να προετοιμάσουμε τον κόσμο, ώστε να φτάσουμε τελικά στον στόχο αυτόν.
Αρχές του Ιουνίου του 1967, αποφασίσαμε τη δημιουργία του Πατριωτικού Μετώπου (ΠΑΜ). Όταν έμεινα μόνος με τον Κώστα Φιλίνη στο σπίτι του Λελούδα, μείναμε σύμφωνοι να πουλήσουμε ακριβά τη ζωή μας. Όχι μονάχα προκηρύξεις και άλλα ήπια μέτρα αλλά ένοπλος αγώνας ως κορυφαία επιδίωξη της καινούριας οργάνωσης. -
38 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
2005
Συνέντευξη στον Πάνο Γεραμάνη για 4 συναυλίες στο Μέγαρο αφιερωμένες στα 80 του χρόνια
Στα 1952 βρέθηκα επιτέλους «ελεύθερος» στην Αθήνα. Βάζω εισαγωγικά, γιατί στην πραγματικότητα ήμουν πολίτης β΄ κατηγορίας, γι’ αυτό προσπάθησα να φύγω και να πάω όσο πιο μακριά γινόταν από την χώρα μου. Όταν στα 1954 βρέθηκα στο Παρίσι, είχα την αίσθηση που έχει το πληγωμένο θηρίο που χώνεται στην ασφάλεια της σπηλιάς για να γλείψει τις πληγές του.
-
149 ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ & KEIMENA
02.10.2014
1960
Σκέψεις και προβληματισμού του Μίκη Θεοδωράκη για την πνευματική ζωή στην Ελλάδα.
-
19 ΟΜΙΛΙΕΣ
04.10.2012
Ομιλία Μίκη Θεοδωράκη στα εγκαίνια της έκθεσης ζωγραφικής του Μάκη Βαρλάμη στην Λαμία
Για να γίνει κατανοητό στους πολλούς τι είναι και τι σημαίνει «συμφωνική μουσική», πρέπει να φανταστούμε ένα μεγάλο και περίτεχνο οικοδόμημα του οποίου το μοναδικό υλικό είναι ο μουσικός ήχος.
-
49 ΔΗΛΩΣΕΙΣ
07.02.2017
Για τον Λουκιανό - Δήλωση Μίκη Θεοδωράκη
Ο Λουκιανός Κηλαηδόνης ξεχώριζε για την ευγένεια και την γλυκύτητα του χαρακτήρα του, για την πρωτοτυπία της μουσικής του έμπνευσης και την μοναδικότητα της ερμηνείας των τραγουδιών του.
Ήταν ένα φαινόμενο ζωής, χαράς και αγάπης, που πλούτισε την μουσική μας και την ζωή μας με φως. -
153 ΑΠΟΚΟΜΜΑΤΑ ΤΥΠΟΥ
19/4/1954
Το "Ξυπόλυτο Τάγμα" Η Ελληνική ταινία που έτυχε ενθουσιώδους υποδοχής εις Αμερικήν, θα προβληθεί την προσεχή εβδομάδα
Άρθρο του Βίωνος Παπαμιχάλη που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Ακρόπολη" στις 19/4/1954. Πρόκειται για την ταινία "Ξυπόλυτο Τάγμα" του ελληνικής καταγωγής σκηνοθέτη Γκέγκ Τάλας. Ο Μίκης Θεοδωράκης είχε συνθέσει την πρωτότυπη μουσική για την ταινία.
-
28 ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΒΙΒΛΙΑ
05.09.1970
Το κόμμα και η Ιδεολογία
Σύμφωνα με την τελευταία απόφαση του Γραφείου της ΚΕ, ένας ευρύτατος διάλογος πρόκειται ν' αρχίσει σ' όλη την έκταση του κόμματός μας γύρω από τα κορυφαία ιδεολογικά, πολιτικά και οργανωτικά μας προβλήματα. Εμπνευστής και συντονιστής αυτής της δημιουργικής ιδεολογικής ζύμωσης θα είναι η ΚΕ, το Γραφείο, η Ιδεολογική Επιτροπή, η Κομμουνιστική Επιθεώρηση (ΚΟΜΕΠ).
-
64 ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΠΟ ΣΠΙΘΑ
24.07.2011
Για τον Μιχάλη Κακογιάννη
Έφυγε από τη ζωή ένας πραγματικά μεγάλος Έλληνας, που πλούτισε την ελληνική τέχνη και τον ελληνικό λαό με αθάνατα πνευματικά έργα.
-
33 ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΑΡΘΡΑ
14.12.2016
ΟΧΙ στην απέλαση των 8 Τούρκων αξιωματικών
Κάντε κλικ στην ανάρτηση για να δείτε το κείμενο -
51 ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
11.10.2018
Σήμερα η συναυλία με τα έργα του Μίκη Θεοδωράκη «Αποκάλυψη-Ωδή στον Μπετόβεν» και «Άξιον Εστί» με την Καμεράτα στο Μέγαρο Μουσικής
Το εμβληματικό «Άξιον εστί» και η «Αποκάλυψη» σε α΄ παγκόσμια εκτέλεση από τους Μουσικούς της Καμεράτας και τον Γιώργο Πέτρου
-
16 Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΜΑΣ ΠΛΟΥΤΟΣ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ
05.02.2017
Η ΑΟΖ της Ελλάδας και ο Ντόναλντ Τραμπ: Θα αλλάξει τη θέση των ΗΠΑ ο νέος Πρόεδρος; - του Θεόδωρου Καρυώτη
Η ιστορία του ελληνισμού είναι συνυφασμένη με τη θάλασσα αλλά οι τελευταίες ελληνικές κυβερνήσεις φαίνεται να την αντιπαθούν και έχουν αφήσει του Κύπριους, τους Ισραηλινούς και τους Αιγύπτιους να κολυμπούν μόνοι τους στην Ανατολική Μεσόγειο.
Το φάντασμα της ΑΟΖ θα στοιχειώσει, εάν δεν ξυπνήσουμε σύντομα. Ακούγεται μονότονο αλλά διαπεραστικό. Η παγκόσμια κοινότητα ασχολείται, με αυξανόμενο ενδιαφέρον, με το θέμα της ΑΟΖ, αλλά εμείς συνεχίζουμε να κοιμόμαστε τον ύπνο του δικαίου. Όχι μόνο δεν ξυπνήσαμε μετά την ηρωική ανακήρυξη της Κυπριακής ΑΟΖ, το 2004, από τον αείμνηστο Τάσσο Παπαδόπουλο, αλλά αντιθέτως η τότε κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας (Καραμανλής-Μπακογιάννη) την πολέμησε. -
61 ΑΡΘΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
09.08.2014
Η φαύλη αλυσίδα της κακοποίησης - του Γιώργου Φραντζεσκάκη
Είναι υπερβολή η μονομανία μας με τον εντοπισμό και την τιμωρία όσων κακοποιούν ζώα; Έχουμε «σπουδαιότερα προβλήματα» να αντιμετωπίσουμε «λόγω κρίσης»; Αν ανήκετε σ’ εκείνους που το κρυφοπιστεύουν -ακόμα κι αν δεν το παραδέχονται ανοιχτά- ρίξτε μια ματιά σε αυτά τα στοιχεία, από μια ημερίδα που έγινε στην ΓΑΔΑ (Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αττικής) πριν από μερικά χρόνια
-
16 ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΣΙΜΑΤΗ
02.03.2015
Το νόημα των διαπραγματεύσεων και η κριτική
Όπως έχουμε υποστηρίξει επανειλημμένα και οι δύο (βλ. ήδη Γ. Κασιμάτη, Το απάνθρωπο καθεστώς δανεισμού της Ελλάδας, Α. Λιβάνης, Αθήνα, 2015), οι Δανειακές Συμβάσεις και τα Μνημόνια παραβιάζουν με βασικούς τους όρους σε βάρος της χώρας μας θεμελιώδεις αρχές του Συντάγματος, καθώς και της ευρωπαϊκής και της διεθνούς νομιμότητας.
-
1 ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ GUY WAGNER
25.05.2016
Στον Guy Wagner: Αποχαιρετισμός
Αγαπημένε μου Guy,
Δεν μπορώ να πιστέψω ότι έφυγες για πάντα εσύ που με την αγάπη και την φιλία σου ήσουν το πιο πολύτιμο στήριγμά μου από την στιγμή που σε γνώρισα, εδώ και 43 περίπου χρόνια, μέχρι αυτή τη στιγμή που σε χάνω για πάντα. -
1 ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ GAIL HOLST
18.02.2014
Αρχαίες και σύγχρονες ελληνικές τραγωδίες στις όπερες του Μίκη Θεοδωράκη [«Μήδεια», «Ηλέκτρα», «Αντιγόνη»]
Η σχέση των Ελλήνων με την αρχαία τραγωδία είναι ιδιαίτερα συγκινητική αυτή την εποχή που η Ελλάδα φαίνεται να βυθίζεται σε μια άβυσσο φτώχειας, παράνοιας και κοινωνικής αποσύνθεσης. Η παρούσα οικτρή κατάσταση της χώρας προκαλεί συναισθήματα déjà vu στους μεγαλύτερους σε ηλικία Έλληνες, εκείνους που έζησαν όχι μόνον τη δικτατορία των συνταγματαρχών, στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και στις αρχές του 1970, αλλά που θυμούνται και την πείνα της Κατοχής και την ωμότητα του Εμφύλιου Πολέμου. Τα διαστήματα σχετικής ειρήνης και δημοκρατίας στην πρόσφατη ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας έχουν βιωθεί στη σκιά των προηγούμενων πολύ τραγικών γεγονότων, τα οποία διαμόρφωσαν τη συνείδηση των Ελλήνων πολιτών.
-
52 ΑΡΘΡΑ ΑΛΛΩΝ
20.04.2015
Σαν την Πιετά του Μιχαήλ Άγγελου - της Ιωάννας Κολοβού
Ο Μιχαήλ Άγγελος συνέθεσε στην καρδιά της Αναγέννησης την «Πιετά», ένα μαρμάρινο γλυπτό που τοποθετήθηκε στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό. Πιετά στα ιταλικά σημαίνει Έλεος, το έργο όμως έχει τίτλο «Αποκαθήλωση». Το έργο όταν το βλέπεις νιώθεις την αδήριτη ανάγκη να το αγγίξεις, να το χαϊδέψεις. Πριν κάποιες δεκαετίες ένας πολίτης, ένιωσε την ανάγκη να σπάσει με σφυρί το πρόσωπο της Πιετά…Κακοποίησε αυτό το κλασικό έργο Τέχνης, που όμως αποκαταστάθηκε γρήγορα. Και κανείς δεν θυμάται πια τον δράστη…
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ
