Μίκης Θεοδωράκης: Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει δύο σπουδαία έργα του
Δύο σημαντικά έργα του Μίκη Θεοδωράκη, ο Επιτάφιος (1958) και ο Διόνυσος (1985), δύο πολιτικά έργα θρησκευτικής φόρμας που σπανίως παρουσιάζονται ζωντανά, φιλοξενεί η Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος την Τετάρτη 21 Οκτωβρίου 2020.
Στο πλαίσιο των μέτρων για την πρόληψη διάδοσης του κορονοϊού η συναυλία θα πραγματοποιηθεί χωρίς τη φυσική παρουσία κοινού και θα μεταδοθεί απευθείας από το Δεύτερο Πρόγραμμα της ΕΡΤ, δίνοντας έτσι τη μοναδική ευκαιρία στους ακροατές να απολαύσουν αυτά τα δύο σπουδαία έργα του Μίκη Θεοδωράκη υπό συνθήκες πανδημίας. Στη μετάδοση ο Κώστας Θωμαΐδης, στην τεχνική κάλυψη ο Μάκης Γίγας.
Της μετάδοσης της συναυλίας θα προηγηθεί αφιερωματική εκπομπή στο Δεύτερο Πρόγραμμα 103,7. Συγκεκριμένα, την Τρίτη 19 Οκτωβρίου στις 19.00, ο Φώτης Απέργης θα ξεδιπλώσει την ιστορία του Επιταφίου ως ενός έργου που οριοθέτησε τη νεοελληνική τραγουδοποιία και σηματοδότησε τη δημιουργική σύμπραξη της λαϊκής παράδοσης και της λόγιας δημιουργίας, του αστικού κόσμου και της αριστερής διανόησης. Θα αφηγηθεί άγνωστα περιστατικά και θα μεταδώσει μαρτυρίες για τις δυο πρώτες, ιστορικές ηχογραφήσεις του έργου με την ερμηνεία της Νάνας Μούσχουρη και του Γρηγόρη Μπιθικώτση αντίστοιχα.
Στην ίδια εκπομπή του Δευτέρου Προγράμματος, θα φιλοξενηθούν οι βασικοί συντελεστές της συναυλίας της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ, οι οποίοι θα μιλήσουν για το φιλόδοξο εγχείρημα της σύγχρονης παρουσίασης του Επιταφίου και του Διόνυσου. Στην εκπομπή αυτή θα έχουμε την ευκαιρία να ακούσουμε και αποσπάσματα από τις πρόβες, ώστε, μιλώντας και με τους συντελεστές να «εισχωρήσουμε» στη δημιουργική διαδικασία, μόλις μια μέρα πριν από την παρουσίαση των δύο έργων του Μίκη Θεοδωράκη.
Ο Επιτάφιος θα παρουσιαστεί σε νέα ενορχήστρωση του Γιάννη Μπελώνη, ενώ το έργο ερμηνεύει η Μπέττυ Χαρλαύτη, μια τραγουδίστρια με μεγάλη θητεία στο ρεπερτόριο του συνθέτη. Ο Διόνυσος παρουσιάζεται ξανά μετά από δεκαετίες, ερμηνευμένος από τον Ζαχαρία Καρούνη, έναν από τους σημαντικότερους ερμηνευτές της νέας γενιάς. To ενδεκαμελές μουσικό σύνολο διευθύνει η Λίζα Ξανθοπούλου. Συμμετέχουν το φωνητικό σύνολο chórεs (Επιτάφιος) και η Χορωδία της ΕΡΤ (Διόνυσος).
Δύο τραυματικές στιγμές της ελληνικής ιστορίας ενέπνευσαν τον μεγάλο Μίκη Θεοδωράκη για τη δημιουργία ισάριθμων πολιτικών έργων θρησκευτικής φόρμας.
Η αιματηρή απεργία στη Θεσσαλονίκη του 1936 και το ομότιτλο ποίημα του Γιάννη Ρίτσου ήταν η πρώτη ύλη του Επιταφίου, ενός από τα σπουδαιότερα και γνωστότερα έργα του συνθέτη, που συνιστά ένα πραγματικό πολιτικό και ελληνικό Stabat mater.
Τα Δεκεμβριανά (1944) ήταν η μαγιά για τη δημιουργία του λιγότερο γνωστού αλλά εξίσου αριστουργηματικού Διόνυσου, ενός μακρού θρήνου για τη θυσία των εφήβων, αγοριών και κοριτσιών, που έπεσαν κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου στη μάχη του Μακρυγιάννη.
Λίγα λόγια για τα έργα
Επιτάφιος (1958)
Ο θάνατος του αυτοκινητιστή Τάσου Τούση στις απεργιακές κινητοποιήσεις των καπνεργατών στη Θεσσαλονίκη το 1936 και κυρίως η φωτογραφία της μάνας να θρηνεί πάνω από το άψυχο κορμί του παιδιού της που δημοσιεύτηκε την επόμενη ημέρα στον Ριζοσπάστη ενέπνευσαν τον Γιάννη Ρίτσο ώστε να γράψει μια σειρά σπαρακτικών ποιημάτων υπό τον τίτλο Επιτάφιος. Ο Θεοδωράκης μελοποίησε οκτώ από τα ποιήματα της συλλογής το 1958 στο Παρίσι. Το παράδοξο είναι ότι δύο χρόνια αργότερα, το 1960, έγιναν σχεδόν ταυτόχρονα δύο ηχογραφήσεις. Η μία σε ενορχήστρωση του Μάνου Χατζιδάκι με ερμηνεύτρια τη Νάνα Μούσχουρη και η άλλη σε ενορχήστρωση Μίκη Θεοδωράκη με ερμηνευτή τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, η οποία ήταν αυτή που έμεινε στην ιστορία και έφερε αληθινή επανάσταση στο ελληνικό τραγούδι. Η μελοποίηση του Θεοδωράκη, που επιτυγχάνει να απεικονίσει μουσικά κάθε λέξη των συγκλονιστικών στίχων του Ρίτσου, το πάντρεμα της υψηλής ποίησης με τον λαϊκό ήχο και το μπουζούκι, αλλά και η συγκινητική ερμηνεία του Μπιθικώτση, συνθέτουν τα βασικά χαρακτηριστικά ενός έργου που θεωρείται σταθμός για την ελληνική δισκογραφία.
Στη σημερινή εκδοχή τους, τα οκτώ τραγούδια παίζονται χωρίς διακοπή, σχηματίζοντας έναν αδιάσπαστο κύκλο τραγουδιών. Ο θρήνος της μάνας (σολίστ) παντρεύεται με το μοιρολόι της γυναικείας χορωδίας, ενώ το εισαγωγικό μέρος του τραγουδιού «Μέρα Μαγιού» επανέρχεται ως «έμμονη ιδέα» (idée fixe) καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου, υποδηλώνοντας την πομπή του τελευταίου αποχαιρετισμού.
Διόνυσος (1985)
Ένα σύγχρονο θρησκευτικό μουσικό δράμα, στο οποίο, όπως υπογραμμίζει ο ίδιος ο Μίκης Θεοδωράκης, «η μεν ποίησή του περιγράφει το μαρτυρολόγιο του λαού μας, η δε μουσική του στηρίζεται στο παραδοσιακό στοιχείο των Δρόμων, καθώς και σε μια νέα εντελώς προσωπική ρυθμική αγωγή. Έναν ρυθμό που αποτελεί την πεμπτουσία των παραδοσιακών μας χορών και που τον ονομάζω “Ασίκικο”. Ειδικά η Εισαγωγή του έργου βασίζεται σε διάφορους Δρόμους, γιατί ήθελα εξ αρχής να τονίσω το ουσιαστικό μουσικό ηχητικό στίγμα του έργου».
Ο Διόνυσος κυκλοφόρησε το 1985 από τον Σείριο, που μόλις είχε ιδρύσει ο Μάνος Χατζιδάκις. Ο Χατζιδάκις σημειώνει στο εισαγωγικό σημείωμα της έκδοσης:
«Πρέπει να προσέξετε πολύ τον Διόνυσο, αφού χαρείτε τη συγκίνηση της πρώτης επαφής μαζί του. Για να διαπιστώσετε τι πάει να πει “έντεχνη λαϊκή μουσική” στα ικανά χέρια ενός γνήσιου μουσικού. Και πώς, μέσ’ από ευρηματικούς μελωδισμούς και συναρπαστικούς συνδυασμούς ήχων, ξεδιπλώνεται ένα έργο που, μαζί με την εντατική ατμόσφαιρά του, περιέχει μέσα του πικρά μηνύματα των χαλεπών καιρών που ζούμε. Το επικό στοιχείο του Θεοδωράκη στην απόλυτη ωριμότητά του και μακριά από τις μεγαλόπρεπες εκτονώσεις των δρόμων. Το επικό, τέλεια συγκερασμένο με την ελεγεία των πολιτικών απογοητεύσεων και του ενεδρεύοντος Θανάτου».
ΔΕΙΤΕ/ΑΚΟΥΣΤΕ/ΔΙΑΒΑΣΤΕ
-
130 ΠΟΙΗΜΑΤΑ
12.02.2014
Η Άνοιξη
Χλοϊζει καινούρια ελπίδα η λαγκαδιά
Κάποιο γλυκοκελάϊδισμα σκορπά στη φύση
η νιόχτιστη χελιδονοφωλιά.
Τρέμει η φωνή στα χείλη τα δειλά, που θα σκορπίσει
στη Φύση ό,τι φτερώνει την καρδιά..... -
3191 ΜΟΥΣΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΙΑ
1978
Maurice Bejart: Danses Grecques (Thalassa - Mare Nostrum)-Σαββατόβραδο
Λάκης Καρνέζης (μπουζούκι)
-
78 ΑΡΘΡΑ
10.09.1990
Δημοκρατία: από τον Κλεισθένη έως σήμερα
Η Δημοκρατία είναι, 2.500 χρόνια μετά τον Κλεισθένη, το ζητούμενο για όλη την ανθρωπότητα. Το κείμενο αυτό είναι το περιεχόμενο ομιλίας του (11.9.1990) και διαπνέεται από τις ιδέες που παρουσίασε με το “Αντιμανιφέστο” του.
-
38 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
28.01.2018
Συνέντευξη στο "Πρώτο Θέμα" της Κυριακής 28.1.2018
Διαβάστε την συνέντευξη που παραχώρησε ο Μίκης Θεοδωράκης στον δημοσιογράφο Παναγιώτη Σαββίδη και δημοσιεύτηκε στο Πρώτο Θέμα της Κυριακής στις 28.1.2018 -
11 VIDEOS
13.12.2017
Μίκης Θεοδωράκης στα Σκόπια
-
19 ΟΜΙΛΙΕΣ
21.10.2017
Ομιλία του Μίκη Θεοδωράκη στα εγκαίνια του θεάτρου «Μ.Θ.» στα Χανιά (21.10.2017)
Διαβάστε την ομιλία του Μίκη Θεοδωράκη που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια των εγκαινίων του θεάτρου "Μίκης Θεοδωράκης" στα Χανιά -
149 ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ & KEIMENA
24.07.2014
Sonatine
Κείμενο του Μίκη Θεοδωράκη στα γαλλικά με αφορμή τη συναυλία της Αλίκης Βατικιωτη στο Παρίσι.
-
153 ΑΠΟΚΟΜΜΑΤΑ ΤΥΠΟΥ
22/10/1964
Η Μουσική Εβδομάς. Το λαϊκό Ορατόριο "Άξιον Εστί" του Μ. Θεοδωράκη
Μουσικοκριτική από τον Γιώργο Λεωτσάκο.
-
49 ΔΗΛΩΣΕΙΣ
14.12.2016
Δήλωση Μίκη Θεοδωράκη
Υπέγραψα κι εγώ το ΟΧΙ στην απέλαση των 8 Τούρκων αξιωματικών, που είναι βέβαιο ότι αν απελαθούν, θα τους σκοτώσουν.
Για άλλη μια φορά θα ήθελα να καταδικάσω την όποια απόφαση παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα πολιτικώς διωκομένων και να απευθύνω έκκληση στην Ελληνική Δικαιοσύνη, με την τελική της απόφαση να προστατεύσει τα δικαιώματά τους αυτά και να αποτρέψει την απέλαση. -
28 ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΒΙΒΛΙΑ
13.02.2009
Και πάλι μόνος στο μεταπολιτευτικό σκηνικό - Στην πρωτοπορία για την ενότητα της αριστεράς και την εθνική συμφιλίωση - Γ' Μέρος
Κάτω από την κλιμάκωση των αντιθέσεων και των εσωκομματικών αντιπαραθέσεων η Ενωμένη Αριστερά διαλύθηκε μέσα σε λίγους μήνες. Μετέωρος, για μια ακόμη φορά, κομματικά ο Θεοδωράκης πρωτοστάτησε στην ανασύνταξη των δυνάμεων της ΕΔΑ στην ηγεσία της οποίας εκλέχτηκε μαζί με τον Ηλιού, Γλέζο, Ηλιόπουλο, Λεντάκη, Κατριβάνο και άλλα στελέχη.
-
64 ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΠΟ ΣΠΙΘΑ
01.05.2013
Ο αόρατος πόλεμος
Την επανάσταση δεν την διαπραγματεύεσαι. Την κάνεις! Το ίδιο και την Αντίσταση. Από τη στιγμή που η Αντίσταση κατά του Μνημονίου έγινε αντικείμενο διαπραγμάτευσης, δεν είναι πια Αντίσταση αλλά παγίδευση στην λογική του Μνημονίου συμπαρασύροντας και εκμηδενίζοντας το Μέτωπο των χθεσινών αντιμνημονιακών δυνάμεων.
-
20 ΜΟΥΣΙΚΑ VIDEOS
16.02.2014
Μίκης Θεοδωράκης - ΑΛΕΞΗΣ ΖΟΡΜΠΑΣ - Μπαλέτο
Με αφορμή την επέτειο των 70 χρόνων του Μίκη Θεοδωράκη, παρουσιάστηκε στη Βασιλική Πλατεία του Μονάχου, το καλοκαίρι του 1995, το μπαλέτο «Αλέξης Ζορμπάς».
-
18 ΠΟΛΙΤΙΚΑ VIDEOS
22.06.2018
Ο Γ.Μπαμπινιώτης για "μακεδονική γλώσσα"
Ο καθηγητής Γιώργος Μπαμπινιώτης απαντά στις κατηγορίες ότι και με δική του συμμετοχή το 1977 η ελληνική πλευρά αναγνώρισε την ύπαρξη “μακεδονικής γλώσσας” προσθέτοντας ένα βασικό επιχείρημα στην πλευρά των Σκοπίων. -
33 ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΑΡΘΡΑ
25.03.2014
Recycling Medea του Αστέρη Κούτουλα
Με πολύ μεγάλη επιτυχία προβλήθηκε στις 22 και 25 Μαρτίου στο Τελ Αβίβ η ταινία Recycling Medea του Αστέρη Κούτουλα, βασισμένη στη μουσική της λυρικής τραγωδίας του Μίκη Θεοδωράκη «Μήδεια».
-
51 ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
19.04.2017
H “Theodorakis Academy” διοργανώνει στην Κολωνία μουσική βραδιά με έργα μουσικής δωματίου του Μίκη Θεοδωράκη
Η “Theodorakis Academy” που έχει ιδρυθεί στο Βερολίνο εδώ και δύο χρόνια με σκοπό την μελέτη και διάδοση του έργου του Μίκη Θεοδωράκη, διοργανώνει στις 22 Μαϊου στην Κολωνία βραδιά μουσικής δωματίου με έργα του.
-
16 Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΜΑΣ ΠΛΟΥΤΟΣ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ
20.10.2012
Πατριωτικό κίνημα αντίστασης – απαλλαγής – ανεξαρτησίας και ανάπτυξης - του Μίκη Θεοδωράκη
Συνεννοηθήκαμε και συνεργαστήκαμε - απλοί πολίτες και επιστήμονες ειδικευμένοι στην αναζήτηση και την αξιοποίηση του εθνικού μας πλούτου- με σκοπό να αποκαλύψουμε με αδιάσειστα στοιχεία στον ελληνικό λαό τον κρυμμένο πλούτο της χώρας και ταυτόχρονα να διακηρύξουμε τη θέλησή μας να αγωνιστούμε με όλα τα μέσα, ώστε ο μοναδικός ιδιοκτήτης και διαχειριστής αυτής της περιουσίας να είναι ο ίδιος ο λαός.
-
61 ΑΡΘΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
11.03.2019
Το δικαίωμα των ζώων στη ζωή - του Γιώργου Φραντζεσκάκη
Είναι μια παλιά ιστορία. Ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του μιλένιουμ, όταν οι παραγωγοί της πολύ επιτυχημένης τηλεοπτικής φιλοζωικής εκπομπής «30 millions d’amis» («Τριάντα εκατομμύρια φίλοι»), μιας εκπομπής που έκανε ρεκόρ 39 κύκλων στη Γαλλία, από τον Ιανουάριο του 1976 έως τον Ιούνιο του 2016, κατέθεσαν ένα αίτημα στην Προεδρία της Δημοκρατίας: να αναγνωριστούν τα ζώα ως συναισθανόμενα όντα με συνείδηση και ευαισθησίες, ένα σκαλί κάτω από τον άνθρωπο.
-
16 ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΣΙΜΑΤΗ
26.03.2015
Ο απαράδεκτος πόλεμος αντιπολίτευσης και ΜΜΕ κατά της κυβέρνησης και υπέρ των δανειστών την ώρα των διαπραγματεύσεων της χωράς
Η θέση που παίρνω δημόσια για τη συκοφαντική επίθεση κατά του καθηγητή και υπουργού Γιώργου Κατρούγκαλου δεν είναι μόνο για να υπερασπιστώ τον άξιο πανεπιστημιακό δάσκαλο και πολιτικό, του οποίου τις ικανότητες, το ήθος και την αγωνιστικότητα για τη δημοκρατία, το κοινωνικό κράτος και τα δικαιώματα του ανθρώπου γνωρίζω πολύ καλά από την εποχή που ήταν μαθητής μου στο Πανεπιστήμιο και από τη συνεχή συνεργασία μαζί του μέχρι σήμερα.
-
1 ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ GUY WAGNER
25.05.2016
Στον Guy Wagner: Αποχαιρετισμός
Αγαπημένε μου Guy,
Δεν μπορώ να πιστέψω ότι έφυγες για πάντα εσύ που με την αγάπη και την φιλία σου ήσουν το πιο πολύτιμο στήριγμά μου από την στιγμή που σε γνώρισα, εδώ και 43 περίπου χρόνια, μέχρι αυτή τη στιγμή που σε χάνω για πάντα. -
1 ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ GAIL HOLST
18.02.2014
Αρχαίες και σύγχρονες ελληνικές τραγωδίες στις όπερες του Μίκη Θεοδωράκη [«Μήδεια», «Ηλέκτρα», «Αντιγόνη»]
Η σχέση των Ελλήνων με την αρχαία τραγωδία είναι ιδιαίτερα συγκινητική αυτή την εποχή που η Ελλάδα φαίνεται να βυθίζεται σε μια άβυσσο φτώχειας, παράνοιας και κοινωνικής αποσύνθεσης. Η παρούσα οικτρή κατάσταση της χώρας προκαλεί συναισθήματα déjà vu στους μεγαλύτερους σε ηλικία Έλληνες, εκείνους που έζησαν όχι μόνον τη δικτατορία των συνταγματαρχών, στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και στις αρχές του 1970, αλλά που θυμούνται και την πείνα της Κατοχής και την ωμότητα του Εμφύλιου Πολέμου. Τα διαστήματα σχετικής ειρήνης και δημοκρατίας στην πρόσφατη ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας έχουν βιωθεί στη σκιά των προηγούμενων πολύ τραγικών γεγονότων, τα οποία διαμόρφωσαν τη συνείδηση των Ελλήνων πολιτών.
-
52 ΑΡΘΡΑ ΑΛΛΩΝ
24.11.2014
Μια απλή ερώτηση, αξιώνει μια απάντηση - της Ιωάννας Κολοβού
Πριν δύο ημέρες και ενώ το εγχώριο πολιτικό σκηνικό «αναταράσσεται» όχι βέβαια ως η θάλασσα, αλλά σαν κάποιος να ανακατεύει ένα έλος δυσώδες, διαβάσαμε μια δήλωση του Μίκη Θεοδωράκη, η οποία δεν μας ξάφνιασε. Όλοι, ή σχεδόν οι περισσότεροι την γνωρίζουν.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ
