Συνέντευξη στο περιοδικό «ήχος» (Λιάνα Mαλανδρενιώτη)
1.- Η ογκώδης δισκογραφία σας κάλυψε το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα και αναγκαία παρακολούθησε την τεχνολογική εξέλιξη, από τα 45άρια στις 33 στροφές και τώρα στον δίσκο ακτίνας, εσείς πώς υποδέχεστε κάθε φορά αυτές τις νέες τεχνολογίες;
Μ.Θ. Το πέρασμα από τα 45άρια στις 33 στροφές κι από κει στα CD δεν έχει μόνο τεχνολογική σημασία που οπωσδήποτε δεν μπορεί κανείς παρά να την χαιρετίσει. Παράλληλα οι οικονομικές αλλαγές που συνεπιφέρουνε, έχουν επηρεάσει βαθύτατα κάθε φορά την πελατειακή διαμόρφωση για τους κάθε είδους (45, 33, CD) φορείς ήχου, με άμεσο αντίκτυπο στην ίδια την μορφή και το περιεχόμενο του ελληνικού τραγουδιού.
Λ.χ. οι μικροί δίσκοι των 45 στροφών με τα δυο τραγούδια διαρκείας έως 3,30 λεπτά νομίζω ότι στα 1950 και αρχές του 1960 στοίχιζαν 30 δραχμές (27 για την ακρίβεια). Τότε το κατώτατο μεροκάματο ενός ανειδίκευτου εργάτη ήταν γύρω στις 50 δραχμές. Ένα μικρό πικ-απ δεν θα πρέπει να κόστιζε πάνω από 200 δραχμές. Θέλω να πω μ’ αυτά ότι ακόμα και ο φτωχότερος των φτωχών τότε μπορούσε να αγοράσει και να ακούσει στο φτωχικό του έναν με δύο δίσκους το μήνα, γιατί ήταν μέσα στα όρια της αγοραστικής του δυνατότητας.
Γι’ αυτό θυμάμαι τον Τάκη Λαμπρόπουλο, ιδιοκτήτη της Κολούμπια, να λέει ότι η επιτυχία ενός νέου τραγουδιού κρίνεται στις συνοικίες. Αυτό όμως τι εσήμαινε για το λαϊκό και στη συνέχεια για το έντεχνο λαϊκό τραγούδι όπως το δικό μου; Ότι η θεματολογία κατ’ αρχήν θα έπρεπε να αγγίζει την ψυχή αυτών των ανθρώπων. Στη συνέχεια οι χορευτικοί ρυθμοί, ο ήχος, ο τραγουδιστής, όλα θα έπρεπε επίσης να είναι οικεία στην ψυχοσύνθεση αλλά και στα προβλήματα που προκάλεσε η μίζερη ζωή του με τα αδιέξοδα αλλά και τις ελπίδες του. Πράγματι εάν αναλύσουμε τα πετυχημένα τραγούδια εκείνης της εποχής, θα δούμε ότι καθρεφτίζουν κυρίως την ψυχή της φτωχολογιάς.
Τέλος το γεγονός ότι δεν μπορούσες να περάσεις επ’ ουδενί το χρονικό όριο των 4 λεπτών ανά τραγούδι διαμόρφωσε τελικά την ίδια την ΜΟΡΦΗ του τραγουδιού. Αν είχαμε δηλαδή το δικαίωμα να πάμε τότε λ.χ. στα 10 λεπτά, θα είχαμε οδηγηθεί σίγουρα σε νέες μορφές. Με άλλα λόγια τόσο η τεχνολογία (διάρκεια) όσο και το κύριο ακροατήριο (πελατεία) καθόριζαν τόσο τη μορφή όσο και το περιεχόμενο των τραγουδιών της κλασσικής θα έλεγα, εποχής του ελληνικού τραγουδιού.
Με το πέρασμα στις 33 στροφές οι τιμές τόσο του δίσκου όσο και του νέου πικ-απ εκτινάχτηκαν στα ύψη, με αποτέλεσμα να αλλάξει άρδην το πελατειακό ακροατήριο. Την επιτυχία δεν την έκρινε πια η συνοικία αλλά τα αστικά κέντρα, όπου φυσικά η ψυχολογία και τα ενδιαφέροντα ήσαν διαφορετικά. Αυτοί οι καινούριοι κατά πλειονότητα αγοραστές που εξετόπισαν τους μεροκαματιάρηδες, είχαν ως προς το τραγούδι απαιτήσεις ανάλογες με τα ενδιαφέροντά τους, από τα οποία το κυριότερο όπως φάνηκε ήταν οι ερωτικές τους ανησυχίες και τα ερωτικά τους πάθη. Οι κυρίες που αγόραζαν βασικά τους ακριβούς δίσκους των 33 στροφών δεν ήθελαν φυσικά ούτε ν’ ακούσουν περί Δραπετσώνας και «φτωχοπλυσταριών». Αυτές είχαν τα μπάνια τους, τα σαλόνια τους, την άνετη κοσμική ζωή τους κι αν παρουσιαζόταν κάποιο πρόβλημα ήταν κυρίως συναισθηματικού χαρακτήρα. Κάποιος εραστής τις εγκατέλειψε, κάποιος σύζυγος τις κεράτωσε κλπ. κλπ.
Έτσι περάσαμε στην περίοδο του λεγόμενου «ερωτικού» τραγουδιού με τις νέες φωνές, ενορχηστρώσεις και φυσικά τη νέα μυθολογία, για το νέο είδος που κυριάρχησε έκτοτε.
Το τι συνέβη με τα CD δεν το έχω παρακολουθήσει. Νέα τεχνολογία, νέα μηχανήματα, διάφορα πανάκριβα set ήχου, πανάκριβα CD για τους μεροκαματιάρηδες και τους παντός είδους μισθοδίαιτους.
Κατά τη γνώμη μου η νέα βασική πελατεία θα πρέπει να αποτελείται από όσους διαθέτουν «φτηνό» χρήμα. Πελάτες των πανάκριβων νυχτερινών κέντρων, ανθρώπους της παραοικονομίας και του εύκολου και γρήγορου πλουτισμού και τέλος τα παιδιά του μπαμπά τους με τα εξωφρενικά «χαρτζιλίκια» για τα καθημερινά τους έξοδα. Φαίνεται από τη σχέση των νέων CD και της νέας πελατείας (που κρίνει τις πωλήσεις) ότι τα βασικά τους ενδιαφέροντα εξαντλούνται μέσα στο δωμάτιό τους και στη συνέχεια μέσα στα ακριβά μπαρ και στην πανάκριβη νυχτερινή διασκέδαση. Το ότι λίγα μέτρα πιο πέρα απ’ αυτούς ζει ένας λαός που μοχθεί για να τα βγάλει πέρα και μια πατρίδα που όπως πάντα στενάζει, τους είναι παντελώς αδιάφορο, για να μην πω ότι τους είναι ακόμα και αδιάφορο. Θα μπορούσαν μια χαρά να ζουν σε κάποια πόλη κατά προτίμηση της Αμερικής ή το πολύ-πολύ στο Χονκ-Κονγκ ή στην Κοπακαμπάνα. Πέραν όμως όλων αυτών το βασικό χαρακτηριστικό αυτής της «φουρνιάς» είναι ότι λείπει δραματικά το στοιχείο της ΟΜΟΡΦΙΑΣ. Τα περισσότερα από τα τραγούδια της μόδας δεν είναι ωραία. Κι αυτό μετράει πιο πολύ.
Γι’ αυτό εμένα προσωπικά με εκνευρίζει η οποιασδήποτε μορφής συνύπαρξη της δικής μας παραγωγής κι αυτής που εκτός του ότι είναι άτεχνη, μονότονη και βαρετή, περιφρονεί προκλητικά το κοινωνικό και εθνικό μας περιβάλλον. Και προς Θεού δεν αναφέρομαι σε περιεχόμενα με σλόγκαν, πολιτικά συνθήματα ή συγκεκριμένες αναφορές που να έχουν σχέση με προβλήματα κλπ. Μιλώ κατ’ αρχήν για το καθαρά μουσικοποιητικό περιεχόμενο, τον ήχο και την σκηνική παρουσίαση, καθώς και την σχέση που διαμορφώνει με τα ακροατήριά της. Φαίνεται ότι το «φτηνό» χρήμα που είπα πιο πριν, διαμορφώνει την «φτηνή» διασκέδαση και όλα τα άλλα τα «φτηνά», που –αλοίμονο- δεν μπορεί να έχουν καμμιά σχέση μ’ αυτό το ευγενές είδος που ονομάζεται ελληνικό τραγούδι. Βλέπω λοιπόν π.χ. στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία να ανακατεύονται αυτά τα δύο τόσο διαφορετικά –για να μην πω αντίθετα- είδη και με πιάνει το στομάχι μου. Είναι η λίστα των 50 «καλλίτερων» CD (αυτών δηλαδή που σημειώνουν τις μεγαλύτερες πωλήσεις) και που φυσικά δεν περιορίζονται να δώσουν μόνο μια εμπορική καθαρά εικόνα.
Με το ανακάτεμα ονομάτων και τίτλων τελικά καταγράφεται υποσυνείδητα η υπεροχή των μεν επί των δε… Όπως θα δείτε, κάπου-κάπου υπάρχει εκεί προς το μέσον της λίστας κάποιος «Μεγάλος Ερωτικός», κάποιο «Άξιον Εστί» ή κάποιος Ξαρχάκος, καπελωμένοι πάντοτε από την πληθώρα των δήθεν σύγχρονων τραγουδιών και τραγουδιστών, ενώ δεν υπάρχει η παραμικρή σχέση ανάμεσά τους. Σαν να έχει βάλει κανείς σε μια βιτρίνα ανακατωμένα στο ίδιο κασόνι αλεύρι με φρέσκα ψάρια και ζάχαρη με συκωτάκια πουλιών. Αλοίμονο!
ΔΕΙΤΕ/ΑΚΟΥΣΤΕ/ΔΙΑΒΑΣΤΕ
-
130 ΠΟΙΗΜΑΤΑ
12.02.2014
Αγκαλιάστηκαν και χόρεψαν ένα βαλς με νωθρό ρυθμό
Αγκαλιάστηκαν και χόρεψαν ένα βαλς με νωθρό ρυθμό.
Κατόπι σταμάτησαν, σφίχτηκαν
δυνατά και δώσαν το στερνό τους φιλί....... -
78 ΑΡΘΡΑ
18.01.2019
Ανοιχτή επιστολή προς τους Έλληνες βουλευτές - του Μίκη Θεοδωράκη
Έχει περάσει σχεδόν ένας χρόνος από τότε που εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι, όλων των πολιτικών πεποιθήσεων, ενώθηκαν στο Σύνταγμα απαιτώντας να μην προχωρήσουν οι εθνικές παραχωρήσεις εις βάρος της Ελλάδας στο Μακεδονικό. Τότε, μίλησα σε εκείνους, όπως και σε όλους τους Έλληνες για τους μεγάλους κινδύνους που κρύβει για την πατρίδα μας αυτή η αναίτια υποχώρηση. Η κυβέρνηση αγνόησε και τους κινδύνους και τον ελληνικό λαό και, χωρίς καμία λογική, αποφάσισε να προχωρήσει, με κάθε κόστος.
-
38 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
2006
Suddeutsche Zeitung
Η ουράνια μουσική δεν είναι … ταξική. Μπορεί να επιλέξει τον οποιονδήποτε θνητό που διαθέτει την ικανότητα της «γονιμοποίησης». Ανεξάρτητα εάν ζει δίπλα στους πρίγκηπες της Γερμανίας και της Αυστρίας όπως κατά τον 18ο και 19ο αιώνα ή εάν στην ίδια εποχή υπήρξε βοσκός στα βουνά της Κρήτης.
-
19 ΟΜΙΛΙΕΣ
31.01.2012
Ομιλία του Μίκη Θεοδωράκη στο ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης
Σήμερα βιώνουμε μια μεγάλη εθνική τραγωδία. Σύσσωμος ο ελληνικός λαός οδηγήθηκε στην άκρη του γκρεμού χωρίς να το ξέρει και δίχως να το θέλει. Χωρίς να υπάρχει ουσιαστικά πρόβλημα, η χώρα μας οδηγήθηκε μεθοδικά σε βαρειά οικονομική κρίση, μόνο και μόνο για να εισαχθεί στο ΔΝΤ και να αποτελέσει την πειραματική και πειρατική εισβολή της Αυτοκρατορίας του Χρήματος στην Ευρώπη.
-
149 ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ & KEIMENA
12.02.2014
Ανάλυση για τον "Ήλιο και τον Χρόνο"
Ανάλυση του έργου "Ο Ήλιος και ο Χρόνος"
-
153 ΑΠΟΚΟΜΜΑΤΑ ΤΥΠΟΥ
03/4/1965
Βραδιά Χορού
Κριτική μουσικοθεατρικής παράστασης όπου ερμηνεύθηκε η "Ηλέκτρα" του Μίκη Θεοδωράκη
-
49 ΔΗΛΩΣΕΙΣ
24.11.2017
Δήλωση Μίκη Θεοδωράκη
Η εμπορία πολεμικού υλικού σημαίνει εξαγωγή του Μαύρου Θανάτου. Είναι μια πράξη που μας στιγματίζει ηθικά ως χώρα και ως λαό. Οι οικονομικές συναλλαγές με τη διάθεση όπλων μαζικής καταστροφής καταλήγουν σε εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας και επί πλέον είναι αντίθετες με τον ελληνικό χαρακτήρα που θα πρέπει να έχει η εξωτερική μας πολιτική.
-
28 ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΒΙΒΛΙΑ
15.12.2011
Η Αμερικανοκρατία, ο Ελληνικός Λαός και η οργάνωση του λαϊκού αγώνα
Η διαχρονικότητα του Λόγου του Μίκη Θεοδωράκη, η πολιτική ανάλυση και διορατικότητά του, είναι αξιοθαύμαστα και αποδεικνύουν για ακόμη μία φορά, γιατί οι αρχές και θέσεις του Κ.Α.Π.-Σπίθα, όπως εκφράστηκαν από τον Ηγέτη του στην ιδρυτική διακύρηξη και τις ομιλίες που ακολούθησαν, αποτελούν τη μόνη απειλή ενάντια στο Παγκόσμιο Σύστημα Εξουσίας, που έχει "τυλίξει" εδώ και δεκαετίες τη χώρα μας και τον Λαό της, με αποκορύφωμα τη βίαιη και αντισυνταγματική επιβολή των Μνημονίων.
-
64 ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΠΟ ΣΠΙΘΑ
24.07.2011
Για τον Μιχάλη Κακογιάννη
Έφυγε από τη ζωή ένας πραγματικά μεγάλος Έλληνας, που πλούτισε την ελληνική τέχνη και τον ελληνικό λαό με αθάνατα πνευματικά έργα.
-
18 ΠΟΛΙΤΙΚΑ VIDEOS
12.03.2018
Ο Μίκης Θεοδωράκης για την Χρυσή Αυγή
Από την εκπομπή του Γιώργου Παπαδάκη "Πρωινό Ant1" -
33 ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΑΡΘΡΑ
20.12.2020
Κυκλοφόρησε στις 14.12.2020 το βιβλίο της Μαργαρίτας Θεοδωράκη ''Αναμνήσεις ενός κοριτσιού''
Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις IANOS το βιβλίο της Μαργαρίτας-Ασπασίας Θεοδωράκη με τίτλο «Αναμνήσεις ενός κοριτσιού».
Η κόρη του μεγάλου μουσικοσυνθέτη, με τον ιδιαίτερο συγγραφικό και ποιητικό λόγο της, αποτυπώνει στο χαρτί αναμνήσεις, σκέψεις και συναισθήματα που κουβαλάει από τα παιδικά της χρόνια μεγαλώνοντας δίπλα στον «δέσμιο άγριων λύκων» Μίκη Θεοδωράκη. Βιώνει τις στρατιωτικές εφόδους στο σπίτι, τις εκτοπίσεις, τις φυλακίσεις και με το αθώο παιδικό της βλέμμα παρακολουθεί πάντα από εκεί, χαμηλά, τις θεόρατες φιγούρες του πατέρα της και των αμέτρητων φρουρών του, συμμετέχοντας κι η ίδια σ’ έναν αέναο «Χορό αρχαίας τραγωδίας».
-
51 ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
03.12.2019
Οι ''Αναμνήσεις ενός κοριτσιού'' στην μπουάτ Απανεμιά 18/12/2019
Το μουσικό σύνολο "Λιποτάκτες" παρουσιάζει την Τετάρτη 18 Δεκεμβρίου 2019 στις 10μ.μ. στην μπουάτ Απανεμιά τις "Αναμνήσεις ενός κοριτσιού" με τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη και αφήγηση αππο την Μαργαρίτα Θεοδωράκη -
16 Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΜΑΣ ΠΛΟΥΤΟΣ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ
14.11.2012
Τα παράνομα δεσμά δανεισμού της Ελλάδας και η πολιτική λύση
Ο Μίκης Θεοδωράκης, συνεχίζοντας ακούραστος και ακατάβλητος τον αγώνα του για την Ελλάδα, που αποτελεί αγώνα ολόκληρης ζωής και παραμένει μέχρι σήμερα πάντα νεανικός και απτόητος τόσο από τις σκληρές και αντίξοες ταλαιπωρίες της ηλικίας και της υγείας όσο και από την έχθρα του συστήματος εξουσίας που καταπολεμά, διέγνωσε την τεράστια πολιτική σημασία που έχει ο ελληνικός πλούτος τόσο για τους δανειστές της και για τα μεγάλα κέντρα εξουσίας που επιβουλεύονται τον «πλούτο των εθνών», όσο και για την ίδια την Ελλάδα και για τη δύναμη αντίστασης κατά της επιβουλής.
-
61 ΑΡΘΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
14.05.2018
Τα παιδιά εδώ, οι σκύλοι στο βουνό - του Γιώργου Φραντζεσκάκη
Το σύνθημα του τίτλου έγινε πανό και αναρτήθηκε σε δημοτικό σχολείο της Τριανδρίας Θεσσαλονίκης. «Τα παιδιά εδώ». Εδώ, όπου θα τους διδάξουμε τη συμπόνια και την αλληλεγγύη, τη φιλανθρωπία και τον αλτρουισμό. «Τα σκυλιά στο βουνό». Όχι για βόλτα. Για εξορία. Εκεί, όπου θα τους διδάξουμε ότι τη συμπόνια και όλα τα υπόλοιπα τα αξίζουν μόνο οι άνθρωποι. Γιατί έχουμε χρέος να προετοιμάσουμε και την επόμενη γενιά, που θα βλέπουν τα ζώα σαν αναλώσιμα αντικείμενα που δικαιούμαστε να πετάξουμε όταν έχουν εξαντλήσει τη χρήση τους.
-
16 ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΣΙΜΑΤΗ
02.03.2015
Το νόημα των διαπραγματεύσεων και η κριτική
Όπως έχουμε υποστηρίξει επανειλημμένα και οι δύο (βλ. ήδη Γ. Κασιμάτη, Το απάνθρωπο καθεστώς δανεισμού της Ελλάδας, Α. Λιβάνης, Αθήνα, 2015), οι Δανειακές Συμβάσεις και τα Μνημόνια παραβιάζουν με βασικούς τους όρους σε βάρος της χώρας μας θεμελιώδεις αρχές του Συντάγματος, καθώς και της ευρωπαϊκής και της διεθνούς νομιμότητας.
-
1 ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ GUY WAGNER
25.05.2016
Στον Guy Wagner: Αποχαιρετισμός
Αγαπημένε μου Guy,
Δεν μπορώ να πιστέψω ότι έφυγες για πάντα εσύ που με την αγάπη και την φιλία σου ήσουν το πιο πολύτιμο στήριγμά μου από την στιγμή που σε γνώρισα, εδώ και 43 περίπου χρόνια, μέχρι αυτή τη στιγμή που σε χάνω για πάντα. -
1 ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ GAIL HOLST
18.02.2014
Αρχαίες και σύγχρονες ελληνικές τραγωδίες στις όπερες του Μίκη Θεοδωράκη [«Μήδεια», «Ηλέκτρα», «Αντιγόνη»]
Η σχέση των Ελλήνων με την αρχαία τραγωδία είναι ιδιαίτερα συγκινητική αυτή την εποχή που η Ελλάδα φαίνεται να βυθίζεται σε μια άβυσσο φτώχειας, παράνοιας και κοινωνικής αποσύνθεσης. Η παρούσα οικτρή κατάσταση της χώρας προκαλεί συναισθήματα déjà vu στους μεγαλύτερους σε ηλικία Έλληνες, εκείνους που έζησαν όχι μόνον τη δικτατορία των συνταγματαρχών, στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και στις αρχές του 1970, αλλά που θυμούνται και την πείνα της Κατοχής και την ωμότητα του Εμφύλιου Πολέμου. Τα διαστήματα σχετικής ειρήνης και δημοκρατίας στην πρόσφατη ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας έχουν βιωθεί στη σκιά των προηγούμενων πολύ τραγικών γεγονότων, τα οποία διαμόρφωσαν τη συνείδηση των Ελλήνων πολιτών.
-
52 ΑΡΘΡΑ ΑΛΛΩΝ
08.03.2017
Η Χρονιά του Δράκου - του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
Δύο θηλειές σφίγγονται τώρα, όλο και πιο σφιχτά, γύρω από τους 'Ελληνες και τα δύο κράτη τους, την Ελλάδα και την Κύπρο. Οι δύο κρίσεις, συνδέονται βαθιά μεταξύ τους, έστω, κι ακριβώς επειδή, αυτό δεν γίνεται συνήθως αντιληπτό.
Σε ότι αφορά την Κύπρο, με την οποία θα ασχοληθούμε σε αυτό το άρθρο, η άρνηση του Σουλτάνου να υπογράψει την κατάργηση των εγγυήσεων και των επεμβατικών δικαιωμάτων, και μόνο αυτή, έχει οδηγήσει σε προσωρινή αναστολή εκτελέσεως των Κυπρίων και του κράτους τους.