Φαίδρα
1985
Περιγραφή:
Φαίδρα
Ποίηση: Αγγελική Ελευθερίου
Ερμηνεία: Πέτρος Πανδής, Αλίκη Καγιαλόγλου
Διεύθυνση Ορχήστρας: Μίκης Θεοδωράκης
Ημερομηνία έκδοσης δίσκου: 1985
Με το σημείωμα αυτό θα ήθελα να εκφράσω και δημόσια το αίσθημα απολύτρωσης που ένιωσα ύστερα από πολλά χρόνια συνεργαζόμενος δισκογραφικά με κάποιον που θεωρεί όπως κι εγώ την τέχνη και πιο ειδικά το τραγούδι πνευματική και ψυχική ανάγκη, ιερή δημιουργική πράξη, και απόλυτα προσωπική έκφραση έξω και πέρα από κάθε είδους σκοπιμότητα. Με τον Μάνο Χατζιδάκι όλα αυτά τα χρόνια παρακολουθούσαμε έκπληκτοι να γίνονται τέρατα και σημεία μέσα σ΄ένα χώρο τόσο οικείο και αγαπημένο για μας, όπως είναι το ελληνικό τραγούδι. Έως ότου αποφασίσαμε να ενώσουμε τις δυνάμεις μας όπως τα παλιά καλά χρόνια, στις δεκαετίες του σαράντα, του πενήντα και του εξήντα. Μας ξέφυγε μόνο η δεκαετία του εβδομήντα, τότε που μπήκαν στο σπίτι μας τόσοι και τέτοιοι καταπατητές μαυραγορίτες και σωματέμποροι, που πήραμε, τρόπος του λέγειν τα βουνά και τα λαγκάδια… Ξαναβρεθήκαμε όμως και μαζί με όλους τους άξιους συναδέλφους μας στην ΕΔΕΤ σταματήσαμε οριστικά και τελεσίδικα την όρεξη του σταρ-σύστεμ να γίνει ακόμα και με νόμιμη κάλυψη ο Νέρων του ελληνικού τραγουδιού. Δεν έφτανε όμως αυτό. Έπρεπε να βρεθεί ένας τρόπος επαφής με το κοινό που να μην περνά μέσα από τα σκουριασμένα λούκια της σημερινής δισκογραφικής δραστηριότητας που ακόμα κι αν τους ρίξεις αγιασμό θα τον μεταμορφώσουν σε λασπωμένο πετιμέζι.
Έχει μεγάλη σημασία για τον πνευματικό δημιουργό πώς και για ποιόν δημιουργεί. Να πεις «για τον λαό» δεν φτάνει, μιάς και η έννοια «λαός» μεταμορφώνεται σαν τον Πρωτέα. Μουσική για μάζες, τέχνη για μάζες, ας μου συγχωρεθεί, τα είπα και τα υποστήριξα κατά κόρον. Στηριζόμουν όμως τότε σε χειροπιαστά στοιχεία, γεγονότα.
Ίσως για την απίστευτη σύγχυση της δεκαετίας του εβδομήντα να είναι υπεύθυνη η προηγούμενη δεκαετία, τότε που το τραγούδι έγινε για μια στιγμή τέχνη και τραγούδι για μάζες, όπως και οι μάζες – ο λαός ανυψώθηκε στα επίπεδα της τέχνης. Έτσι πολλοί πίστεψαν ότι αυτή η άνθηση είναι ένα αντικειμενικό φαινόμενο, ένα δεδομένο γεγονός άσχετο από τον υποκειμενικό παράγοντα…
Έτσι μπήκε μπροστά αυτή η απίθανη ΜΗΧΑΝΗ που έφτασε να «κόβει» έως 20.000 τραγούδια το χρόνο. Και φτάσαμε στον τραγουδιστικό πληθωρισμό με όλα τα συνακόλουθα: Μαύρη αγορά, συναλλαγή, και κυρίως θρίαμβος του ήθους του καλλιτεχνικού μαυραγοριτισμού.
Στην περίοδο της Κατοχής ο μαυραγοριτισμός τραυμάτισε βαθιά την ελληνική κοινωνία. Έτσι και τώρα, η ηθική του καλλιτεχνικού μαυραγοριτισμού πλήγωσε ακόμα πιο επώδυνα την ψυχή του λαού μας.
Με την ίδια λογική που μέσα σε εξαιρετικές αντικειμενικές και υποκειμενικές συνθήκες ποσότητα-ποιότητα Λαός έγινε δέκτης και φορέας της ποιότητας Τραγούδι, η ξέφρενη εμπορευματοποίηση του τραγουδιού το μετέβαλε σε απλή ποσότητα χωρίς ποιότητα και το Λαό δέκτη και φορέα ενάντια στην ποιότητα.
Η πρωτοβουλία του Μάνου Χατζιδάκι να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για μια παραγωγική δισκογραφική δραστηριότητα, εκτός και ενάντια σ΄αυτή την κυρίαρχη αντίληψη, είχε σαν αποτέλεσμα να αισθανθώ απολυτρωμένος, όπως είπα και στην αρχή, και να συνεχίσω με καινούρια δύναμη το έργο μου. Μέσα σ΄αυτά τα πλαίσια, ο ΔΙΟΝΥΣΟΣ και η ΦΑΙΔΡΑ, και όλος ο « Σείριος» του Μάνου Χατζιδάκι, είναι μια πρόκληση. Όχι μόνο δεν γνοιάζεται για την κοινή επικύρωση αλλά ούτε και την επιζητεί. Μακάρι, σκεφτόμαστε, στις συναυλίες μας να ΄μπαιναν με προσκλήσεις μόνο οι φίλοι μας. Μακάρι να μπορούσαμε να διαθέταμε τους δίσκους μας αποκλειστικά σ΄αυτούς που μας αγαπούν και που μας πιστεύουν. Γιατί είμαστε σίγουροι ότι αυτό που λέμε σήμερα κοινή γνώμη, είναι βαθιά τραυματισμένη. Αυτά άλλωστε τα ιστορεί καλύτερα ο ΔΙΟΝΥΣΟΣ με την «εποχή του περήφανου κολίγου», την «εποχή της Αρκούδας» και όλων αυτών των αυτοϊκανοποιημένων που θα πρέπει να μπουν στο «ψυγείο» για να διατηρήσουν τη μοναδικότητά τους…
Εμείς γνωρίζουμε πολύ καλά από πού φυσούν σήμερα οι άνεμοι που λυγίζουν τις καλαμιές και τις κάνουν μόδα. Μοίρα της Ελλάδας να δέχεται πότε τον Πέρση και πότε τον Ρωμαίο, πότε τον Τούρκο και πότε τον Γερμανό ή τον Αμερικάνο. Και κείνη άλλοτε να γίνεται ραγιάς και υπήκοος και άλλοτε να «συνθέτει» υποτάσσοντας στο δικό της πνεύμα Ανατολή και Δύση και να τις κάνει «Ελλάδα», ελληνική σκέψη, ελληνικό έργο, ελληνική συνείδηση.
Μακάριοι οι εραστές της ελληνικής γλώσσας-έκφρασης του ελληνικού μέτρου. Αυτοί δεν είναι ποτέ μόνοι, όσες ορδές κι αν πατήσουν τη χώρα. Μια στιγμή τέτοια είναι και το Ελληνικό τραγούδι. Σύνθεση ανατολής και δύσης, πάνω στο στίγμα ακριβώς που βρίσκεται η Ελλάδα γεωγραφικώς και πολιτιστικώς. Αυτό μπόρεσε να αφομοιώσει τα στοιχεία που μας κατακλύζουν πότε από δω και πότε από κει κι αυτό προσπαθούμε να κάνουμε, χτες και σήμερα, και μεις οι εραστές της ελληνικής τέχνης, όσους δε φτάνει το ραβδάκι της Κίρκης. Οι ορδές θα φύγουν. Θα λεηλατήσουν, θα κάψουν, θα διαφθείρουν, και θα φύγουν. Ο αισθητικός ραγιαδισμός δικάζει σήμερα στην Πνύκα το Διόνυσο. Ποιός όμως θα ζήσει τελικά;
Μίκης Θεοδωράκης
